به گزارش «اقتصاد ۱۲۰» حسین شیرزاد، تحلیل گر و دکترای توسعه کشاورزی در یادداتش نوشت: گروه BRICS که در اصل متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی بود، به عنوان یک نیروی مهم در اقتصاد جهانی و ژئوپلیتیک در اوایل قرن بیست و یکم ظهور کرد. بریکس که به طور رسمی در سال ۲۰۰۶ تأسیس شد، در ابتدا با هدف استفاده از پتانسیل اقتصادی جمعی کشورهای مختلف عضو خود برای تأثیرگذاری بر سیاست های مالی جهانی و ارتقای توسعه متقابل بود. چندی بعد، در ۱ ژانویه ۲۰۲۴، امارات متحده عربی به همراه مصر، ایران و اتیوپی به بریکس پیوستند و اعضای خود را به ۹ افزایش دادند که نقطه عطفی در تجارت جهانی و روابط اقتصادی بین‌الملل محسوب می‌شود. طبق اعلام سایر اعضای بریکس، عربستان سعودی نیز ظاهراً به این پذیرش اخیر پیوسته است، اما مقامات سعودی از آن زمان تصریح کرده اند که هنوز در حال بررسی این دعوت هستند. چارچوب های نهادی و سیاستی در BRICS از زمان آغاز به کار آن در سال ۲۰۰۹ به طور قابل توجهی تکامل یافته است، و گسترش اخیر برای شامل کردن چهار عضو جدید، بر نفوذ و جاه طلبی رو به رشد آن تأکید می کند. بریکس که پس از بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ تأسیس شد، خود را به عنوان یک بلوک مهم حامی اصلاحات در حکومت جهانی و ساختارهای اقتصادی قرار داده است. اضافه شدن کشورهایی مانند امارات متحده عربی، مصر، اتیوپی، ایران و احتمالاً عربستان سعودی، قدرت اقتصادی ائتلاف را گسترش می‌دهد و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که BRICS اکنون سهم قابل‌توجهی از تولید ناخالص داخلی جهانی و منابع حیاتی مانند غلات، نفت و فلزات خاکی کمیاب را نشان می‌دهد. بنیانگذاران بریکس برزیل، هند و چین سه تا از چهار تولیدکننده بزرگ غذا در جهان هستند، بریکس در حال حاضر یک نیروگاه کشاورزی است و تقریباً نیمی از کل تولید گندم و برنج جهانی را به خود اختصاص داده است. چین، دومین صادرکننده بزرگ مواد غذایی در بریکس، سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار مواد غذایی صادر می کند، در حالی که صادرات مواد غذایی روسیه و هند از ۵۰ میلیارد دلار در سال فراتر می رود. گروه بریکس در حال حاضر تقریباً ۴۶ درصد از جمعیت جهان (که چین و هند به تنهایی ۸۶ درصد بریکس را تشکیل می دهند)، ۳۶ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی (که چین به تنهایی ۶۵ درصد بریکس را تشکیل می دهد) و ۲۵ درصد از تجارت جهانی(بر حسب صادرات) را شامل می شود. بنابراین اعضای جدید نقش مسلط خود را به عنوان تامین کنندگان در بخش  غلات ، انرژی و مواد خام، در ائتلاف تقویت می کنند. این اهمیت جهانی گروه بریکس احتمالاً در آینده افزایش خواهد یافت: البته حدود ۳۰ کشور دیگر برای پیوستن به آن ابراز علاقه کرده اند. برای ایران نیز، منافع اقتصادی و ژئوپلیتیکی آشکاری در پشت انگیزه پیوستن به اتحاد بریکس وجود دارد. در پس زمینه درگیری بین ایران و غرب، ایران امیدوار است که بریکس بعنوان وزنه تعادلی در برابر نظم تحت سلطه غرب عمل کند، موازنه قدرت را به نفع خود تغییر و در نتیجه انزوای بین المللی  تحریم های غرب را کاهش دهد. این امیدواری است که این اتحاد تأثیر اقتصادی تحریم های غرب را نیز تعدیل و دلارزدایی از مناسبات تجاری  غذا صورت خواهد داد. ایران امیدوار است که مشارکت با کشورهای بریکس منجر به سرمایه گذاری بیشتر و تخصص فنی به ویژه در زمینه امنیت غذایی، انرژی و توسعه زیرساخت ها شود. دسترسی به بازارهای جدید از طریق عضویت نیز انتظارات بهبود اقتصادی و تنوع را افزایش می دهد. عضویت می‌تواند بر نقش ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای مهم‌تر کمک کند. در سال های اخیر، وضعیت بین المللی کشاورزی در کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) به طور مداوم بهبود یافته است. در سال ۲۰۱۸، تولید ناخالص کشاورزی کشورهای بریکس بیش از ۵۰ درصد از کل تولیدات کشاورزی جهان را به خود اختصاص داد. تقویت بیشتر همکاری در حال توسعه کشورهای بریکس برای تضمین امنیت غذایی جهانی اهمیت زیادی دارد. طی دهه های گذشته، توسعه فناوری اصلاح ژنی، بیوتکنولوژی و فناوری مدیریت کاشت نسل چهارم به سرعت ظرفیت عرضه جهانی غذا را به ویژه در کشورهای در حال توسعه افزایش داده ، بنابراین سطح امنیت غذایی جهانی بهبود یافته است. با این حال، در سال‌های اخیر، از آنجایی که تغییرات آب و هوایی، محدودیت‌های منابع و حفاظت از محیط زیست تأثیر فزاینده‌ای بر امنیت غذایی داشته است، امنیت غذایی جهانی همچنان با چالش‌های قابل‌توجهی مواجه است. در میان اختلالات فزاینده زنجیره تامین، تغییر چشم‌انداز رقابتی، و چشم‌انداز چالش‌های بیشتر تغییرات آب و هوایی در افق ، تولیدکنندگان به مشارکت برای حفظ ثبات – از جمله در بخش‌های کشاورزی، غذا و نوشیدنی  تکیه کرده‌اند. در نمایشگاه بین المللی چین برای تجارت خدمات (CIFTIS) در سال ۲۰۲۳، اهمیت تقویت همکاری کشاورزی بین کشورهای BRICS (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) برای رسیدگی به نگرانی های جهانی ایمنی مواد غذایی بصورت یک الزام پذیرفته شد. زیرساخت‌های موجود بریکس که برای تسهیل تجارت استفاده می‌شود، می‌تواند برای ساده‌سازی و تقویت زنجیره‌های تامین محصولات کلیدی کشاورزی مانند گندم، برنج، ذرت و سویا و همچنین ایجاد سیستم‌های ایمنی غذایی جدید ویژه نیازهای کشورهای شرکت‌کننده گسترش یابد. اگر این گسترش همکاری بریکس به طور موثر عمل کند، می‌توانیم شاهد پیشرفت‌های بزرگی فراتر از کشاورزی و ایمنی مواد غذایی در برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی و سایر اعضا باشیم . این امر می‌تواند بر کل سیستم ایمنی غذای جهانی تأثیر بگذارد. کشورهای بریکس با احتساب کشورهایی که در سال ۲۰۲۴ به این سازمان پیوستند، سالانه ۱.۲۴ میلیارد تن غلات یا ۴۴ درصد از تولید جهانی را تولید می کنند. مصرف غلات تقریباً برابر با تولید خواهد بود و به ۱.۲۳ میلیارد تن یا همان ۴۴ درصد مصرف جهانی خواهد رسید. کشورهای بریکس سالانه ۳۷۷ میلیون تن گندم یا ۴۸ درصد تولید جهانی برداشت می کنند و ۳۷۴ میلیون تن یا ۴۷ درصد مصرف جهانی را مصرف می کنند. تولید ذرت به ۵۰۱ میلیون تن یا ۴۰ درصد تولید جهانی خواهد رسید، در حالی که مصرف ۴۸۴ میلیون تن است،( یعنی همان ۴۰ درصد مصرف جهانی). کشورهای بریکس دارای نقاط قوت منحصر به فردی هستند که می توانند به امنیت غذایی جهانی کمک کنند. این قوت ها شامل زمین های کشاورزی وسیع، با کشورهایی مانند برزیل، روسیه و هند به عنوان تولیدکنندگان عمده محصولات کشاورزی، منابع متنوع به دلیل آب و هوای متفاوت، انواع خاک و منابع آبی، نوآوری های تکنولوژیکی با سرمایه گذاری های قابل توجه در تحقیق و توسعه کشاورزی، و بازارهای مصرف بزرگ  و با افزایش جمعیت، که نیازمند روش‌های نوآورانه و پایدار تولید مواد غذایی هستند. در سال ۲۰۲۱، BRICS اولین برنامه اقدام کشاورزی خود را برای تسریع و حفظ توسعه کشاورزی در میان کشورهای شرکت کننده و بهبود امنیت غذایی و تغذیه ترسیم کرد. این شامل تلاش‌هایی برای افزایش کارایی مصرف آب در کشاورزی، کاهش فقر و گرسنگی در سطح جهان، سیاست‌های مبادله در مورد امنیت غذایی، و تقویت قابلیت‌های تامین غذا و به اشتراک گذاری اطلاعات ترویجی بهترین شیوه ها برای افزایش ایمنی جهانی غذا در کشورهای بریکس بود. در اقدامی جسورانه دیگر؛ برای تغییر شکل چشم‌انداز تجارت بین‌المللی کشاورزی، کشورهای بریکس برنامه‌ای بلندپروازانه برای ایجاد بورس غلات جدید بریکس اعلام کرده‌اند . این ابتکار که توسط روسیه هدایت می شود، با هدف به چالش کشیدن سلطه طولانی مدت غرب در تجارت جهانی کالا است و گامی مهم به سمت دلارزدایی در تجارت است . در سال ۲۰۲۴ و اجلاس اخیر در کازان؛ روسیه پیشنهاد ایجاد یک بورس غلات بریکس را داد که به عنوان یک پلت فرم تجاری جدید برای بزرگترین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان غلات غذایی در جهان عمل کند. این اقدام می تواند به سیاست زدایی از بازارهای جهانی و حذف واسطه ها در قالب مبادلات غربی کمک کند.تسلط آمریکا در اقتصاد جهانی با دلار شروع نشد. پس از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده بزرگترین تامین کننده گندم و ذرت شد. در نتیجه، کل زیرساخت مدرن بازار جهانی غلات توسط واشنگتن شکل گرفته است. بنابراین، معیارها توسط بورس کالای شیکاگو (CME) ساخته می‌شوند و دلار آمریکا در درجه اول به عنوان ارز تسویه استفاده می‌شود.با این وجود، ایالات متحده پیشرو در صادرات جهانی غلات نیست. روسیه پیشتاز است و شرکای بریکس آن نیز در میان برترین ها هستند. تبادل غلات بریکس می تواند همسویی ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی بین کشورهای شرکت کننده را از طریق روابط قوی تر کشاورزی و تجاری با روسیه تقویت کند و به طور بالقوه منجر به تغییر در پویایی قدرت جهانی شود. برای کشورهای سنتی صادرکننده غلات و کود، مانند ایالات متحده، کانادا و استرالیا، مبادله غلات بریکس ممکن است منجر به افزایش رقابت در دیپلماسی کشاورزی و تلاش‌های رقابتی برای تضمین بازارهای جایگزین برای محصولاتشان شود. ممکن است صادرکنندگان در حفظ سهم خود در بازار و مذاکره برای شرایط تجاری مطلوب با چالش هایی روبرو شوند، در حالی که فی الحال با رقابت غلات ارزان تر روسیه روبرو هستند. برای رفع این نگرانی ها و تغییر پویایی تجارت، استرالیا و سایر صادرکنندگان عمده غلات غربی ممکن است نیاز به ارزیابی مجدد سیاست های کشاورزی خود در مواجهه با رقابت فزاینده کشورهای بریکس داشته باشند. به عنوان مثال، با استرالیا که گندم آن به طور کلی محتوای پروتئین بالاتری دارد، این امر می تواند شامل سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه، اتخاذ فناوری کارآمدتر و شیوه های پایداری بهتر برای حفظ مزیت رقابتی در بازار جهانی غلات باشد.استرالیا همچنین می‌تواند فراتر از تلاش‌های مشترک با سایر کشورهای غربی که با چالش‌های مشابه به دلیل پیشنهاد مبادله غلات بریکس مواجه هستند، رفته و به دنبال تنوع بخشیدن به شرکای تجاری خود و جستجوی بازارهای جایگزین باشد.برای این منظور، سیاست گذاران و کسب و کارها ممکن است استراتژی های مدیریت ریسک مانند برنامه ریزی سناریو و استراتژی های پوشش ریسک را برای رسیدگی به عدم قطعیت های ژئوپلیتیک بالقوه و کاهش ریسک های اقتصادی بالقوه توسعه و اجرا کنند.پیشنهاد روسیه مبنی بر مبادله غلات بریکس پیامدهای قابل توجهی بر پویایی کشاورزی جهانی دارد، از اصلاحات ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی تا افزایش رقابت در تجارت کشاورزی. برای صادرکنندگان سنتی ، این فراخوانی است برای ارزیابی مجدد سیاست‌ها و استراتژی‌های ملی خود برای حرکت در چشم‌انداز در حال تحول تجارت بین‌المللی برای حفظ رقابت‌پذیری.