به گزارش «اقتصاد ۱۲۰» جلسه نقشه راه پیشرفت(ملزومات تحقق شعار سال) به همت بسیج دانشجویی دانشگاه خواجه نصیر در روز دوشنبه ۲۵ فروردین برگزار گردید. در این جلسه آقای رضا موسایی ، دبیر دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید به عنوان کارشناس حضور داشتند. به گزارش بسیج دانشجویی دانشگاه خواجه نصیر محتوای جلسه به شرح زیر می باشد:
رهبر انقلاب در سالهای اخیر به ویژه در دیدار با فعالان اقتصادی در سال ۱۴۰۰، بر اهمیت تدوین یک سند راهبردی توسعه صنعتی تأکید کردند؛ سندی که همه دولتها به آن پایبند باشند و زمینه مشارکت مردم در اقتصاد را فراهم کند. با این حال، علیرغم تلاشهایی که انجام شده، همچنان مشکلاتی جدی در اقتصاد و تولید وجود دارد که یکی از دلایل آن، نبود یک نقشه راه منسجم و پایدار است.
توسعه صنعتی فقط افزایش تولید نیست، بلکه شامل نوآوری فناورانه، نوسازی ساختار تولید، گسترش زنجیره ارزش، تولید صادراتمحور و تنوع در روابط اقتصادی است. برای رسیدن به این اهداف، نیاز به سیاست صنعتی مشخص است که ورود هدفمند دولت به بخش صنعت را تعریف کند. اما در حال حاضر، سیاستها پراکنده، ناهماهنگ و متغیر با دولتها هستند.
چهار سند توسعه صنعتی پس از انقلاب تدوین شده که هرکدام با مشکلاتی روبرو بودهاند:
۱⃣ استراتژی توسعه صنعتی (۱۳۸۲): با نگاه نئوکلاسیک و تسهیلگری عمومی، اما بدون توجه کافی به فناوری و هماهنگی بینبخشی.
۲⃣ برنامه راهبردی توسعه صنعتی کشور (۱۳۸۵): بازنگری سند قبلی با اولویت برخی صنایع و تأکید بر جذب سرمایهگذاری خارجی، اما فاقد انعطاف لازم.
۳⃣ برنامه راهبردی صنعت، معدن و تجارت (۱۳۹۲): با رویکرد نهادگرایی و تحلیل وضعیت گذشته، اما بدون توجه به پویایی آینده و بازار جهانی.
۴⃣ برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت (۱۳۹۴): بر پایه مطالعات بینالمللی، اما بدون بررسی دقیق وضعیت واقعی صنایع ایران و فناوریهای نوظهور.
🔸 دلایل اصلی ناکامی سیاستهای صنعتی در ایران را میتوان در هفت دسته بررسی کرد:
۱⃣ فناوری ضعیف و وابستگی بالا: بیشتر صنایع در حوزههای کمفناوری فعالند و توان انتقال یا تولید فناوریهای پیشرفته را ندارند. سهم صادرات با فناوری بالا بسیار پایین است.
۲⃣ نبود ساختار نهادی منسجم: بیش از ۵۰ نهاد در سیاستگذاری دخیل هستند، که باعث تعارض، موازیکاری و نبود نهاد ناظر مؤثر شده است.
۳⃣ مشکلات سرمایهگذاری و تأمین مالی: بیثباتی اقتصادی، ضعف نظام بانکی، و نبود ابزارهای مالی مدرن از دلایل شکست سرمایهگذاری صنعتی هستند.
۴⃣ ناتوانی در تحقیق و توسعه (R&D): نبود ثبات در سیاستهای پژوهشی، ضعف ارتباط دانشگاه و صنعت، و ریسک بالای سرمایهگذاری در فناوریهای جدید مانع پیشرفت در این حوزه شده است.
۵⃣ ضعف حکمرانی صنعتی: تصمیمگیریهای لحظهای و کوتاهمدت، نبود حمایت کافی از مالکیت فکری و نگاه غیر راهبردی به توسعه از موانع مهم هستند.
۶⃣ استراتژیهای مبهم و غیر اجرایی: اسناد توسعه غالباً فاقد اهداف مشخص، شاخصهای قابل ارزیابی و بودجه مشخص هستند.
۷⃣ محدودیت بازار و صادرات تکمحصولی: تمرکز بر بازار داخلی و خامفروشی (مثل نفت و پتروشیمی) باعث شده ایران نتواند در بازارهای جهانی حضوری پایدار داشته باشد.
برای عبور از این چالشها، نیاز به تدوین سندی جامع، هماهنگ، مبتنی بر آیندهنگری و فناوری داریم که با مشارکت نهادهای مختلف، قابل اجرا و ارزیابی باشد. همچنین باید بین دولت، بخش خصوصی و نهادهای تحقیقاتی پیوند برقرار شود و نقش دولت به عنوان تسهیلگر و راهبر تقویت گردد.
بسیج دانشجویی دانشگاه خواجه نصیر